Legesheffing in het kader van bouwactiviteiten door gemeenten
Gemeenten kunnen op grond van artikel 229 van de Gemeentewet rechten heffen. Deze rechten kunnen zien op het ‘genot’ van gemeentelijke diensten of het gebruik van gemeentelijke bezittingen. Voorbeelden hiervan zijn havengelden, marktgelden, grafrechten. De beroemdste is wellicht de rechten die in de legesverordening zijn opgenomen. In de legesverordening is een belangrijke categorie de zogenaamde leges voor omgevingsvergunningen (bouwen).
Een belanghebbende die bouwactiviteiten wilt ontplooien, dient alvorens een omgevingsvergunning aan te vragen bij de gemeente. Voor de toetsing of de vergunning kan worden verleend, brengt de gemeente leges in rekening bij de aanvrager. Vanaf 1 januari 2024 zijn de spelregels voor de vergunningverlening vastgelegd in de Omgevingswet.
Samenloop legesheffing en kostenverhaal bij bouwactiviteiten
Wat nog niet altijd goed in de verordening is opgenomen is hoe de in de Omgevingswet opgenomen verplichte Kostenverhaal zich verhoudt tot de werkzaamheden waarvoor leges worden verricht.
Wanneer verplicht kostenverhaal (middels anterieure overeenkomst) wordt toegepast voor bepaalde activiteiten, mag over deze activiteiten niet ook nog eens leges in rekening worden gebracht. De rechter heeft zich onlangs in een procedure nog uitgesproken over een dergelijke samenloop in, en het verbod op dubbel kostenverhaal bevestigd.
Bovenstaand oordeel van de rechtbank klinkt logisch en de oplossing lijkt simpel; we passen een vrijstelling toe voor deze activiteiten. Maar dit blijkt te simpel.
Immers in de eerste plaats mogen er wel leges in rekening worden gebracht aan aanvragers voor een omgevingsvergunning waar kostenverhaal wordt toegepast. Dit betreft de administratieve werkzaamheden voor de vergunning. In de tweede plaats is kostenverhaal niet altijd onder elke omstandigheid van toepassing. Als hiervan sprake is, kan natuurlijk voor het gehele reguliere traject leges in rekening worden gebracht.
Wat staat er in de omgevingswet?
De Omgevingswet wordt door sommigen gezien als de grootste wetswijziging sinds de Grondwetsherziening van 1848. Het is dan ook niet vreemd dat een dergelijke wetswijziging als de invoering van de Omgevingswet gepaard uitdaging, dat geld net zo goed voor de heffing van leges die verband houden met omgevingsvergunningen. Het verbod op dubbel kostenverhaal, enerzijds via de leges en anderzijds op grond van de Omgevingswet, is voor gemeenten niet onbekend. De meeste gemeenten (al dan niet alle gemeenten) kennen daarom in hun legesverordening een vrijstelling die het verbiedt om leges te heffen ten aanzien van diensten waarvan de kosten krachtens afdeling 13.6 van de Omgevingswet zijn of worden verhaald. Dit voorkomt op ‘papier’ dat er ten aanzien van één en dezelfde omgevingsvergunning enerzijds kosten worden verhaald via een anterieure overeenkomst, en anderzijds via de legesheffing (een deel van) dezelfde kosten worden verhaald via de legesheffing.
Welke kostensoorten moeten (onder omstandigheden) verplicht worden verhaald
Het verplichte kostenverhaal op grond van afdeling 13.6 van de Omgevingswet is nader uitgewerkt in artikel 8.15 van het Omgevingsbesluit. Uit het Omgevingsbesluit blijkt welke kostensoorten gemeenten verplicht zijn om te verhalen op degene die de bouwactiviteiten verricht. De meeste van deze kostensoorten zullen niet worden geheven via de legesverordening. Een uitzondering hierin kunnen de kosten zijn die verband houden met het vaststellen van een omgevingsplan, een projectbesluit of het verlenen van een omgevingsvergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit (Bopa). Deze kosten kunnen verhaald worden via een privaatrechtelijke weg (anterieure overeenkomst), en zijn vaak ook een belastbaar feit binnen de legesverordening. Doordat er meerdere wegen zijn om deze kosten te verhalen, ligt de hiervoor benoemde samenloop van kosten op de loer.
Checklist
Om een dergelijke samenloop te voorkomen, en daarmee ook mogelijke gerechtelijke voor te zijn, raden wij het volgende aan:
- Check je verordening of rekening wordt gehouden met kostenverhaal en leges en overleg dit met de inhoudelijk specialisten
- Indien hier nog geen rekening mee wordt gehouden, past de verordening hier op aan;
- Check of in de kostenonderbouwing de kosten voor kostenverhaal wel uitgesloten zijn;
- Stel over de toepassing van kostenverhaal (en in samenloop met leges) beleidsregels op;
- Verwijs in de verordening leges naar deze afzonderlijk te publiceren beleidsregels.
Tot slot
Wilt u meer informatie over kostenverhaal in samenloop met leges? Wilt u weten of uw verordening hierop voldoende anticipeert en heeft u overige vragen? Ons team WOZ & Lokale belastingen staat u graag bij om u hierover nader te informeren
