In deze zaak (HvJ 03-07-2025 Ati-19 C-605/23 – BTW jurisprudentie) deed het Hof van Justitie uitspraak omtrent een verzoek tot opschorting van de voorlopige tenuitvoerlegging van een bestuurlijke dwangmaatregel. De nationale rechter moet bij zijn rechterlijke beoordeling, naast onderzoek of een dergelijke voorlopige tenuitvoerlegging ernstige of moeilijk te herstellen schade zal veroorzaken, ook de mogelijkheid worden gelaten om de rechtmatigheid van de opgelegde maatregelen te beoordelen.
Feiten en omstandigheden arrest
In geding is de vennootschap naar Bulgaars recht Ati-19 en de nationale Belastingdienst in Bulgarije. De Bulgaarse vennootschap Ati-19 werd tijdens een inspectie betrapt op het niet uitgeven van fiscale kassabonnen. Er waren onregelmatigheden geconstateerd bij de inning van de btw. De Belastingdienst legt daarom een geldboete op van ongeveer €500 aan Ati-19 en beval de verzegeling van de bedrijfsruimte voor de duur van 14 dagen, met voorlopige tenuitvoerlegging. Ati-19 is het daar niet mee eens.
De Bulgaarse rechter stelt een prejudiciële vraag in deze zaak omtrent de reikwijdte van rechterlijke toetsing bij verzoeken tot opschorting van voorlopige tenuitvoerlegging van bestuurlijke dwangmaatregelen, in dit geval van de bestuursmaatregel tot verzegeling. De rechter wil weten of de Bulgaarse regeling in strijd is met artikel 47 EU-Handvest, Recht op een doeltreffende voorziening in rechte en op een onpartijdig gerecht. De Bulgaarse regeling beperkte de rechterlijke toetsing tot de vraag of “ernstige of moeilijk te herstellen schade” ontstaat bij de voorlopige tenuitvoerlegging van de bestuursmaatregel tot verzegeling, zonder mogelijkheid tot beoordeling van de rechtmatigheid van de maatregel zelf.
Kortom is de vraag of artikel 47, eerste alinea, van het EU-Handvest aldus moet worden uitgelegd dat het niet in de weg staat aan een nationale regeling die bescherming biedt tegen de voorlopige tenuitvoerlegging van maatregelen van de nationale wetgever ter waarborging van het in artikel 273 van de btw-richtlijn bedoelde belang, waarbij de omvang van de rechterlijke toetsing is beperkt tot de vraag of schade is geleden? Op grond van artikel 273 van de btw-richtlijn kunnen de lidstaten verplichtingen invoeren die zij noodzakelijk achten ter waarborging van de juiste inning van de btw.
Oordeel HvJ
Het HvJ oordeelde dat artikel 47 van het EU-Handvest zich verzet tegen een nationale regeling die beperkte toetsing hanteert en die zich uitsluitend richt op schade-aspecten. Ook verzet het zich tegen regelingen die geen mogelijkheid bieden voor rechters om de rechtmatigheid van de maatregel te beoordelen en onvoldoende waarborgen bevat tegen kennelijk onrechtmatige maatregelen.
Bestuurlijke dwangmaatregelen mogen niet verder gaan dan noodzakelijk voor het doel, het evenredigheidsbeginsel. Er kan alleen sprake zijn van effectieve rechtsbescherming indien voorlopige rechterlijke bescherming daadwerkelijk kan voorkomen dat onrechtmatige maatregelen worden uitgevoerd. Nationale rechters moeten nationale regels unierechtconform uitleggen. De bepalingen van artikel 47 EU-Handvest moeten worden geacht rechtstreekse werking te hebben.
Het Hof van Justitie oordeelt op basis hiervan dat het in strijd met het EU-recht is dat de Bulgaarse regeling het verzoek tot opschorting van de verzegeling van een bedrijfsruimte, in verband met onregelmatigheden met betrekking tot de inning van btw, beperkt tot aan of de beoordeling of de tenuitvoerlegging ernstige of moeilijk te herstellen schade kan veroorzaken. De rechter moet de mogelijkheid worden gelaten om te beoordelen of het verzoek tot opschorting rechtens en feitelijk wordt gerechtvaardigd door argumenten die kunnen wijzen op de onrechtmatigheid van de betrokken maatregel.
Gevolgen voor de praktijk
Het Ati-19 arrest versterkt de rechtspositie van belastingplichtigen door te benadrukken dat rechters niet alleen procedureel, maar ook inhoudelijk moeten kunnen toetsen. Maatregelen zoals verzegeling moeten naast schade ook beoordeeld worden op rechtmatigheid.
Meer weten?
Wilt u meer weten over dit onderwerp of als wij uw organisatie hierbij behulpzaam kunnen zijn, aarzel dan niet en neem contact op met: onze btw-specialist Nikita Brameijer, nikita.brameijer@fiscaliade.nl, 06 21 93 43 61 of uw vaste aanspreekpunt.
